Η εκκριτική ωτίτιδα, πιο απλά το υγρό στο αυτί (glue ear), αποτελεί μια από τις συχνότερες παθήσεις στην παιδική ηλικία. Τα παιδιά κάτω των 5 ετών είναι αυτά που επηρεάζονται περισσότερο, ενώ σε κάποια από αυτά το πρόβλημα μπορεί να παραμένει μέχρι και την εφηβεία. Μερικές φορές μπορεί να πάσχουν από εκκριτική ωτίτιδα και αρκετοί ενήλικες.

Πώς δημιουργείται;

Για να λειτουργήσουν σωστά τα αυτιά και να μεταφέρουν τους ήχους στον εγκέφαλο, θα πρέπει η τυμπανική κοιλότητα, το τμήμα του αυτιού πίσω από το τύμπανο να είναι γεμάτο αέρα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της ευσταχιανής σάλπιγγας , η οποία ξεκινάει από την τυμπανική κοιλότητα και καταλήγει στο πίσω μέρος της μύτης, τον ρινοφάρυγγα, Στα παιδιά αυτός ο σωλήνας δεν είναι τόσο κάθετος και μεγάλος όπως στους ενήλικες με αποτέλεσμα να μην λειτουργεί τόσο καλά και να είναι πιο εύκολο να αποφρακτεί. Όταν αποφράσσεται, μπλοκάρει, η ευσταχιανή σάλπιγγα, δεν μπορεί να μπει αέρας στο μέσο ους με αποτέλεσμα τα κύτταρα που καλύπτουν την κοιλότητα του μέσου ωτός να αρχίζουν να παράγουν υγρό. Το υγρό αυτό αρχικά είναι λεπτόρευστο, άσηπτο- χωρίς μικρόβια υγρό, και σταδιακά όσο το πρόβλημα παραμένει γίνεται πιο παχύρευστο και κολλώδες.

Τί προβλήματα δημιουργεί η εκκριτική ωτίτιδα;

Η παρουσία του υγρού αυτού πίσω από το τύμπανο, εμποδίζει τη μεταφορά των ήχων στο έσω ους κάνοντας τους μικρής έντασης ήχους δύσκολο να γίνουν ακουστοί. Φανταστείτε να κλείνατε τα αυτιά σας με τα δάκτυλα σας και να προσπαθούσατε να ακούγατε όλους τους ήχους. Είναι δύσκολο!

Αρκετές φορές, αλλά όχι πάντα, το υγρό στο αυτί συνδέεται με ωτίτιδες, αλλά άλλες φορές μπορεί να παρουσιάζεται χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα και σίγουρα χωρίς την εικόνα κλασσικής ωτίτιδας με πόνο, πυρετό και εκροή υγρού.

Μια παρατεταμένη περίοδος μειωμένης ακοής μπορεί να επηρεάσει την ομιλία ενός παιδιού ιδιαίτερα όταν παρουσιάζεται κατά την ηλικία όπου το παιδί αναπτύσσει την ομιλία του και αναπαραγάγει τους παραμορφωμένους, λόγω του υγρού, ήχους που ακούει. Επιπλέον τα παιδιά με εκκριτική ωτίτιδα μπορεί να παρουσιάζουν μειωμένη σχολική απόδοση και χρειάζονται επιπλέον βοήθεια. Αλλαγές στην συμπεριφορά, εύκολη κόπωση και εκνευρισμός, έλλειψη συγκέντρωσης, απομόνωση στο παιχνίδι μπορεί να αποτελέσουν ενδείξεις παρουσίας υγρού στο αυτί και χρειάζονται διερεύνηση σε πρώτο στάδιο για υγρό στο αυτί πριν να απευθυνθούμε σε άλλες ειδικότητες (παιδοψυχολόγο, λογοθεραπευτή κ.α).

Ποιοί παράγοντες ευνοούν την συλλογή υγρού στο αυτί;

Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που συνεισφέρουν αρνητικά στην δημιουργία της εκκριτικής ωτίτιδας. Σε αυτούς περιλαμβάνονται το κοινό κρυολόγημα, άλλες ιώσεις, αλλεργίες, υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων (“κρεατάκια”) και το παθητικό κάπνισμα. Ακόμα και η παρατεταμένη χρήση της πιπίλας έχει ενοχοποιηθεί λόγω των αρνητικών πιέσεων που δημιουργεί στο μέσο ους και στην παρεμπόδιση της φυσιολογικής λειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας. Παιδιά με γενετικά σύνδρομα όπως το σύνδρομο Down, ή άλλες ανατομικές ανωμαλίες της υπερώας και της γνάθου έχουν την τάση λόγω αυτών των ανατομικών διαφορών και της ακόμα μικρότερης ευσταχιανής σάλπιγγας να παρουσιάζουν πιο συχνά υγρό στο αυτί. Σε ενήλικες η παρουσία υγρού στο αυτί μπορεί να αποτελέσει πρώτο σύμπτωμα ενός κατά τα άλλα “σιωπηλού” όγκου στο ρινοφάρυγγα, στο πίσω μέρος της μύτης. Επομένως, ιδίως εάν δεν συνυπάρχουν άλλοι παράγοντες, πχ κοινό κρυολόγημα, αλλεργία και ένα παραπάνω όταν είναι μόνο στο ένα αυτί, το υγρό στο αυτί αποτελεί εύρημα- καμπανάκι κινδύνου που χρειάζεται περαιτέρω έλεγχο με ενδοσκόπηση της μύτης.

Τα “κρεατάκια” τι σχέση έχουν με το υγρό στο αυτί;

Τα “κρεατάκια” βρίσκονται στο πίσω μέρος της μύτης. Πολύ κοντά τους σε κάθε πλευρά συναντάμε ένα σωλήνα, την ευσταχιανή σάλπιγγα, που όπως είπαμε στην αρχή, αερίζει το αυτί από την μύτη. Κάποιες φορές λόγω του αυξημένου τους μεγέθους, και ιδίως σε παιδιά, πιέζουν την είσοδο της ευσταχιανής σάλπιγγας και δεν επιτρέπουν το σωστό αερισμό του εσωτερικού του αυτιού. Μετά την ηλικία των 15 ετών τα “κρεατάκια” αρχίζουν να συρρικνώνονται ταχύτατα και εξαφανίζονται σχεδόν σε όλα τα παιδιά. Το μεγαλύτερο μέγεθος τους φαίνεται να εμφανίζεται γύρω στην ηλικία των 7, αλλά καθώς ο ρινοφάρυγγας και το κρανίο των παιδιών μεγαλώνει ραγδαία σε αυτήν την ηλικία, τα προβλήματα που δημιουργούν είναι λίγα. Τα μεγαλύτερα προβλήματα παρουσιάζονται συνήθως μεταξύ των 2 με 5 όταν οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις αρχίζουν να εμφανίζουν υπερπλασία και υπερτροφία.

Υπάρχει θεραπεία;

Το υγρό στο αυτί, παρά τις αντιλήψεις και τις ανησυχίες των γονέων, αλλά και παρά την αντίληψη αρκετών γιατρών και τις επιθετικές θεραπείες που προτείνουν πολλές φορές, σε ένα μεγάλο ποσοστό (30-50% στους τρεις μήνες και μέχρι 90% σε διάστημα ενός έτους) με την πάροδο του χρόνου βελτιώνεται από μόνο του χωρίς καμία παρέμβαση. Εάν δεν προκαλεί μεγάλα προβλήματα, συνίσταται μια περίοδος περίπου 3 μηνών ενεργού παρακολούθησης. Εάν ωστόσο προκαλεί προβλήματα λόγω παρατεταμένης μείωσης της ακοής, επιβάρυνσης της ανάπτυξης του λόγου ή  συχνών λοιμώξεων (ωτίτιδες) και σε αποτυχία της φαρμακευτικής αγωγής, τότε προτείνεται η τοποθέτηση σωληνίσκων αερισμού.

Τί είναι τα “σωληνάκια”;

Οι σωληνίσκοι αερισμού των αυτιών (grommets), αποτελούν στην ουσία έναν εναλλακτικό τρόπο αερισμού του μέσου ωτός.
Εφόσον το αυτί δεν μπορεί να αεριστεί

σωστά όπως θα έπρεπε φυσιολογικά να γίνεται μέσω του εσωτερικού σωλήνα της ευσταχιανής σάλπιγγας, καταφεύγουμε στο να τοποθετήσουμε εμείς έναν εξωτερικό σωλήνα που αυτός θα βάζει αέρα μέσα στο αυτί. Με γενική αναισθησία στα παιδιά ή με τοπική σε ενήλικες, και με εξαιρετικά προσεκτική τεχνική, κάνουμε μια μικρή τρύπα- μυριγγοτομή στο τύμπανο, αφαιρούμε το υγρό με αναρρόφηση του και τοποθετούμε το ειδικό σωληνάκι. Το σωληνάκι αυτό θα μείνει στη θέση του για κάποιους μήνες έως και έτη, ώστε να προσφέρει έναν καλό αερισμό του αυτιού, και μετά θα το αποβάλλει ο οργανισμός μας από το αυτί. Θ α π ρέπει να ελέγχεται η σωστή του λειτουργία τακτικά, ανά 2-3 μήνες,γιατί μπορεί να βουλώσει από κερί ή να τρέχει συχνά υγρό από το αυτί λόγω κάποιου κρυολογήματος ή ωτίτιδας κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί με σταγόνες που θα σας συνταγογραφήσει ο γιατρός σας. Υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις και κατευθυντήριες οδηγίες για το πότε χρειάζεται να τοποθετούμε σωληνίσκους αερισμού για να αποφεύγεται η σύγχυση και η διχογνωμία μεταξύ των γονέων και των γιατρών.

Υπάρχει τρόπος να φύγει το υγρό χωρίς να βάλουμε σωληνάκια;

Υπάρχει τρόπος, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, αν υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να βελτιωθούν όπως πχ η αλλεργία, το πόσο διάστημα υπάρχει το υγρό , το πόσο παχύρρευστο είναι, αν είναι στο ένα ή και στα δύο αυτιά, και τέλος πόσο θα συνεργαστεί το παιδί και κυρίως οι γονείς στην προτεινόμενη αγωγή. Απαιτείται όμως καλή ενημέρωση, υπομονή και επιμονή στην αγωγή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως σε μεγάλο ποσοστό το υγρό απορροφάται από μόνο του χωρίς την ανάγκη παρέμβασης ή αγωγής.

Είναι σαφές πως συστηματική θεραπεία με αντιβιώσεις, αντισταμινικά και ομοιοπαθητική δεν βοηθάει το πρόβλημα. Είναι επίσης σαφές πως στόχος της θεραπείας είναι να μπορέσουμε να απελευθερώσουμε την ευσταχιανή σάλπιγγα ώστε αυτή να μπορέσει να αερίσει σωστά το αυτί.

Επομένως το πρώτο βήμα είναι να γίνονται σωστά, με σύριγγα οι πλύσεις με φυσιολογικό ορρό ή με ειδικά σπρέυ με “θαλασσινό ” νερό, ώστε να απομακρύνουμε όλες αυτές τις ουσίες, αλλεργιογόνα, εκκρίσεις που εμποδίζουν την λειτουργία των φυσιολογικών αμυντικών μηχανισμών της μύτης και να βελτιώσουμε την απορρόφηση σπρέυ που τυχόν θα χρησιμοποιηθούν.

Επόμενος στόχος είναι να απελευθερώσουμε μια “μπουκωμένη” μύτη, μια μύτη που φλεγμαίνει για κάποιο λόγο (αλλεργία, ιώσεις) και για να γίνει αυτό προτείνεται η για σύντομο χρονικό διάστημα χρήση αποσυμφορητικών σπρέυ όπως το otrivin ή για μεγαλύτερο διάστημα κορτιζονούχων, με πολύ μικρή απορρόφηση στο αίμα κορτιζονούχων σπρέυ, εάν φυσικά δεν υπάρχουν αντενδείξεις.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν αρκετά δεδομένα στη βιβλιογραφία που συνηγορούν στη χρήση ειδικών μπαλονιών που τα φουσκώνει το παιδί, κυρίως μετά την ηλικία
των 4 ετών από τη μύτη, όπως το otovent. Τα μπαλόνια αυτά χρησιμοποιούνται για την “εξάσκηση της ευσταχιανής σάλπιγγας” και η πίεση που χρειάζεται για να φουσκώσει το μπαλόνι είναι ακριβώς η πίεση αυτή που χρειάζεται για να ανοίξει η ευσταχιανή σάλπιγγα. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να έχουμε εντυπωσιακή βελτίωση στο πρόβλημα του παιδιού αλλά χρειάζεται η άσκηση αυτή να γίνεται τακτικά, να μην απογοητευόμαστε σύντομα και να ενθαρρύνουμε χωρίς να πιέζουμε το παιδί να την ακολουθεί.

Θα χρειαστεί το παιδί μου ακουστικά;

Αν και το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με επιτυχία είτε φαρμακευτικά είτε χειρουργικά, σε περίπτωση που υπάρχει αντένδειξη για το χειρουργείο ή φόβος από την πλευρά τον γονιών, η άλλη εναλλακτική λύση είναι το ακουστικό βαρηκοΐας το οποίο πρέπει να εφαρμοσθεί μετά την ΩΡΛ εξέταση και τον ακοολογικό έλεγχο, την μέτρηση δηλαδή της ακοής του παιδιού.

Μέχρι να υποχωρήσει το υγρό, πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου;
Πέραν της σωστής ιατρικής παρακολούθησης και της εφαρμογής της αγωγής που προτείνεται από το γιατρό σας, μπορείτε να βοηθήσετε σημαντικά το παιδί σας. Με απλούς,πρακτικούς τρόπους βελτίωσης της επικοινωνίας σας, θα είναι πιο εύκολο για το παιδί σας να σας ακούσει:

• Προσελκύετε την προσοχή του παιδιού πριν αρχίσετε να του μιλάτε
• Φροντίζετε να βλέπει το πρόσωπό σας το παιδί και διατηρείτε πάντα βλεμματική επαφή
• Φροντίζετε να βρισκόσαστε σε όσο το δυνατόν πιο ήσυχο περιβάλλον
• Μιλάτε καθαρά, χωρίς να φωνάζετε, έχοντας έναν φυσιολογικό ρυθμό ομιλίας(δεν μιλάμε επίτηδες αργά!)
• Φροντίζετε να ενημερώσετε τη δασκάλα/δάσκαλο του παϊδιού ώστε και να κατανοήσει μια μέχρι τώρα ίσως “περίεργη” συμπεριφορά του παιδιού αλλά και να κάνει κάποιες διακριτικές ρυθμίσεις, όπως πχ να βάλει το παιδί στα μπροστινά καθίσματα κοντά της/του ώστε να ακούει καλύτερα, να ελέγχει διακριτικά εάν το παιδί κατάλαβε τι ειπώθηκε. Πρέπει να γίνει αντιληπτό από το παιδί με κάθε τρόπο ότι δεν έχει κάποιο πρόβλημα και δεν πρέπει να αισθάνεται άσχημα, αλλά να ζητάει να επαναλάβει ο εκπαιδευτικός κάτι εάν το παιδί δεν το κατανόησε

Η παρουσία και η συνεργασία όλων μας, γονέων, εκπαιδευτικών και γιατρών ως μια ομάδα, είναι απαραίτητη ώστε να βοηθήσουμε την ανάπτυξη  της προσωπικότητας των παιδιών μας και να μπορέσουμε να τους προσφέρουμε κάθε εφόδιο ώστε να έχουν μια ποιοτική επικοινωνία με τον πολύπλοκο κόσμο που μας περιβάλλει.

Για όλα τα παραπάνω και για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόβλημα σας, επικοινωνήστε μαζί μας τηλεφωνικά και προγραμματίστε ένα ραντεβού για εξέταση.

.