Με τον όρο ωτίτιδα ονομάζουμε την φλεγμονή του μέσου ή έξω ωτός, από μικρόβια ή ιούς, που προκαλούνται με τη συλλογή πύου ή υγρού στο τμήμα του αυτιού πίσω ή έξω από το τύμπανο αντίστοιχα. Οι ωτίτιδες αυτές συμβαίνουν συχνότερα στα παιδιά αλλά ο μηχανισμός δημιουργίας τους είναι ίδιος με των ενηλίκων. Περίπου το 70% των παιδιών θα έχουν περάσει μια ωτίτιδα μέχρι την ηλικία των τριών ετών και στην ουσία οι ωτίτιδες αποτελούν την συχνότερη αιτία επίσκεψης των παιδιών με τους γονείς τους στον γιατρό. Ο επιστημονικός όρος για τις ωτίτιδες είναι μέση ωτίτιδα όταν πρόκειται για πάθηση του τμήματος του αυτιού πίσω από το τύμπανο και εξωτερική ωτίτιδα όταν αφορά το τμήμα του αυτιού έξω από το τύμπανο.
Πώς μπορώ να καταλάβω αν το παιδί μου πάσχει από ωτίτιδα;
Τις περισσότερες φορές οι ωτίτιδες συμβαίνουν στα παιδιά πριν αυτά να είναι σε θέση να μιλήσουν. Εάν το παιδί σας δεν έχει αναπτύξει ακόμα την ικανότητα λόγω ηλικίας να πει ότι πονάει το αυτί του, υπάρχουν μερικές ενδείξεις ότι πιθανόν να πάσχει από μια ωτίτιδα:
• Τραβάει ή πιάνει το αυτί του
• Είναι εκνευρισμένο και κλαίει χωρίς εμφανή άλλο λόγο
• Έχει δυσκολία να κοιμηθεί ή ξυπνάει με κλάμμα τη νύχτα
• Έχει πυρετό (κυρίως σε νεογνά και βρέφη)
• Τρέχει υγρό από το αυτί του
• Έχει προβλήματα με την ισορροπία του
• Έχει μειωμένη ακοή και αντίδραση σε χαμηλής έντασης ήχους
Πώς προκαλείται μια ωτίτιδα;
Μία μέση ωτίτιδα συνήθως ακολουθεί μια απλή ίωση με ρινική συμφόρηση ή μικροβιακή φλεγμονή του ανώτερου αναπνευστικού. Στις εξωτερικές ωτίτιδες υπεύθυνη είναι πολλές φορές η διαβροχή του πόρου του εξωτερικού αυτιού από νερό πισίνας, θάλασσα ή από τραυματισμό από μπατονέτες ή αντικείμενα τα οποία χρησιμοποιεί το παιδί και τραυματίζει το δέρμα του έξω ακουστικού πόρου.
Στην μέση ωτίτιδα η παρουσία φλεγμονής στη μύτη κυρίως μετά από ιώσεις προκαλεί απόφραξη της μύτης και της ευσταχιανής σάλπιγγας που συνδέει τη μύτη με το αυτί, με συνέπεια το αυτί να μην αερίζεται σωστά και να μαζέυται υγρό πίσω από το τύμπανο δημιουργώντας μια όπως ονομάζεται εκκρτική ωτίτιδα. Εάν μολυνθεί αυτό το υγρό και έχουμε πλέον πύο πίσω αό το τύμπανο τότε κάνουμε λόγο για οξεία μέση ωτίτιδα. Άλλες πάλι φορές έχουμε την μετάδοση μιας μικροβιακής φλεγμονής από το ανώτερο αναπνευστικό μέσω της ανοικτής ευσταχιανής σάλπιγγας στο αυτί και τη δημιουργία πάλι της μέσης ωτίτιδας.
Επομένως ο ρόλος της ευσταχιανής σάλπιγγας και των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια) είναι σημαντικός στην παθοφυσιολογίας της μέσης ωτίτιδας. με τα «κρεατάκια» να λειτουργούν πολλές φορές αντί φρουρού έναντι των φλεγμονών του αυτιού σαν δεξαμενή μικροβίων ή αιτία απόφραξης και μη σωστής λειτουργίας της ευσταχιανής σάλπιγγας,. Αλλά αρκετές φορές κατά την παιδική ηλικία έχουμε την ευσταχιανή σάλπιγγα να λειτουργεί σαν αγωγό μικροβίων ή μη καλό εξισωτή των πιέσεων εκατέρωθεν της τυμπανικής μεμβράνης. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στις ενότητες «Κρεατάκια»- Αδενοειδείς εκβλαστήσεις και Υγρό στο αυτί- εκκριτική ωτίτιδα.
Γιατί συμβαίνουν οι ωτίτιδες συχνότερα σε παιδιά;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που τα παιδιά πάσχουν συχνότερα από ωτίτιδες από ότι οι ενήλικες.
- Η ευσταχιανή σάλπιγγα στα παιδιά είναι μικρότερη και πιο επίπεδη στα παιδιά από ότι στους ενήλικες δυσκολεύοντας έτσι την σωστή παροχέτευση του αυτιού, ακόμα και σε φυσιολογικές συνθήκες. Εάν η ευσταχιανή σάλπιγγα αποφραχθεί λόγω οιδήματος ή παρουσίας βλέννας μετά από ένα κοινό κρυολόγημα ή λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού, το υγρό δεν θα μπορέσει να παροχετευτεί εύκολα.
- Το ανοσοποιητικό- αμυντικό σύστημα στα παιδιά δεν είναι τόσο ώριμο και δραστήριο στα παιδιά από ότι στους ενήλικες καθώς αναπτύσσεται ακόμα. Έτσι στα παιδιά είναι δυσκολότερο να καταπολεμηθούν οι λοιμώξεις.
- Οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις- «κρεατάκια», ως μέρος του αμυντικού συστήματος ανταποκρίνεται στα μικρόβια που περνάνε μέσω της μύτη και του στόματος. Τα μικρόβια παγιδεύονται στις αδενοειδείς, προκαλώντας μια χρόνια φλεγμονή που μπορεί στη συνέχεια να εξαπλωθεί στην ευσταχιανή σάλπιγγα και στο μέσο ους.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ωτίτιδας στα παιδιά;
Η διάγνωση της ωτίτιδας στα παιδιά γίνεται με τον ίδιο τρόπο που γίνεται και στους ενήλικες με τη λήψη ιστορικού από του γονείς και την κλινική εξέταση που περιλαμβάνει εξέταση με ωτοσκόπιο χειρός ή προτιμότερα με ωτομικροσκόπηση, δηλαδή χρήση μικροσκοπίου που θα βοηθήσει στην καλύτερη διάγνωση και λήψη ασφαλέστερων συμπερασμάτων για την κατάσταση του αυτιού του παιδιού. Βοηθητική είναι και η τυμπανομετρία που σε περιπτώσεις αμφιβολίας στη διάγνωση μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε εάν υπάρχει υγρό ή όχι πίσω από το τύμπανο ή αν υπάρχει διάτρηση του τυμπάνου. Διαγνωστικά και όταν το παιδί είναι σε ηλικία τέτοια που μπορεί να συνεργαστεί είναι απαραίτητος και ο έλεγχος με ενδοσκόπηση της μύτης για τον έλεγχο των αδενοειδών εκβλαστήσεων, ιδίως σε περιπτώσεις που υπάρχει υγρό στο αυτί ή συχνές ωτίτιδες με μειωμένη αναπνοή από τη μύτη.
Η εξέταση στα παιδιά δεν είναι διαφορετική, απλά απαιτεί μεγαλύτερη υπομονή καθώς ένα μικρό παιδί πολλές φορές δεν είναι εξοικειωμένο με το ιατρείο, τον γιατρό ή τα εργαλεία που βλέπει, υποφέρει από την ωτίτιδα και χρειάζεται χρόνο και ήπιους χειρισμούς για να αισθανθεί πιο άνετα. Πρέπει να του δώσουμε όσο χρόνο χρειάζεται ώστε η εμπειρία του αυτή να μην είναι τραυματική.
Ποιά είναι η θεραπεία σε μια ωτίτιδα;
Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο της ωτίτιδας, αν είναι εξωτερική ή μέση ,με πύο ή απλά υγρό, και την αιτία, δηλαδή αν είναι ιογενής ή μικροβιακή.
- Τις πιο πολλές φορές μια μέση ωτίτιδα είναι ιογενής και χρειάζεται απλά παυσίπονα (πχ depon) και ωτικές σταγόνες για την ανακούφιση του πόνου.
- Εάν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις πως πρόκειται για μικροβιακή φλεγμονή με πύο πίσω από το τύμπανο τότε συνιστάται η χορήγηση αντιβίωσης από το στόμα. Και στις δύο περιπτώσεις είναι απαραίτητη για τη σωστή και γρήγορη θεραπεία η εξασφάλιση σωστής αναπνοής από τη μύτη οπότε συνήθως συνιστώνται και ρινικές πλύσεις με φυσιολογικό ορό ή η χρήση κάποιου αποσυμφορητικού από τη μύτη.
- Εάν η ωτίτιδα είναι εκκριτική μέση, με συλλογή δηλαδή υγρού πίσω από το τύμπανο χωρίς ωστόσο φλεγμονή, τότε το βάρος της θεραπείας δίνεται στην σωστή ρινική αναπνοή με ρινικές πλύσεις και σπρευ, χωρίς αντιβίωση ή αντισταμινικά.
- Στην περίπτωση που έχουμε εξωτερική ωτίτιδα, εάν αυτή είναι ήπια, το μόνο που χρειάζεται είναι ωτικές σταγόνες, παυσίπονα και καθαρισμός των αυτιών από τον ωτορινολαρυγγολόγο, ενώ σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί και αντιβίωση από το στόμα.
- Σε κάθε περίπτωση, εάν η διάγνωση δεν είναι σαφής είναι προτιμότερο και ιατρικά πιο σωστό να περιμένουμε για ένα διάστημα 1-2 ημερών με μόνη την παυσίπονη αγωγή και την επανεξέταση του παιδιού, ώστε να μην δοθεί άδικα αντιβιοτική αγωγή όπου δεν χρειάζεται.
Το παιδί μου έχει συχνά ωτίτιδες, τι να κάνω;
Για να εμποδίσουμε την υποτροπή μιας ωτίτιδας θα πρέπει και εμείς να εμποδίσουμε κάποιους παράγοντες που ευνοούν την επανεμφάνισή τους, όπως το να μην βρίσκεται το παιδί σε ένα περιβάλλον καπνιστών ή να μη χρησιμοποιεί την πιπίλα του ή να μην πίνει το γάλα του στο κρεβάτι. Εάν ωστόσο και παρόλα τα μέτρα που λαμβάνουμε το παιδί μας συνεχίζει να πάσχει από ωτίτιδες συχνά, τότε θα πρέπει να συζητήσουμε με τον ωτορινολαρυγγολόγο μας την πιθανότητα το παιδί να χρειάζεται να βάλει σωληνάκια αερισμού των αυτιών ή/ και να υποβληθεί σε αφαίρεση των αδενοειδών εκβλαστήσεων- «κρεατάκια».
Μπορούν να προληφθούν οι ωτίτιδες;
Πάντοτε στην ιατρική η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη. Κάποια από τα μέτρα που μπορείτε να λάβετε είναι τα παρακάτω:
- Εμβολιάστε το παιδί σας έναντι του ιού της γρίπης
- Πλένετε τα χέρια σας τακτικά για την αποφυγή μετάδοσης μικροβιακών ή ιογενών λοιμώξεων.
- Αποφυγή έκθεσης του παιδιού σε περιβάλλον καπνιστών.
- Αποφεύγεται να δίνετε το γάλα του παιδιού σας στο κρεβάτι.
- Αποφεύγεται να έρχεται το παιδί σας, όσο αυτό είναι δυνατό, σε επαφή για μεγάλο χρονικό διάστημα με άρρωστα παιδιά.
Για όλα τα παραπάνω και για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόβλημά σας, επικοινωνήστε μαζί μας τηλεφωνικά και προγραμματίστε ένα ραντεβού για εξέταση.