Παρότι η ιστορία αυτή του Νικολάι Γκόγκολ πρωτοδημοσιεύθηκε το 1835 —αφού η τσαρική λογοκρισία ανάγκασε τον Γκόγκολ να αλλάξει σε εννέα σημεία το αφήγημά του— ακόμη και σήμερα παραμένει μία τρομερή παραδοξολογία.
Η ιστορία μας αρχίζει με την εύρεση μιας ανθρώπινης μύτης μέσα σε ένα καρβέλι ψωμί, και από εκεί αρχίζει ένας αγώνας, ώστε να βρεθεί ο αληθινός κάτοχός της, ο οποίος μετά από μια σειρά τραγελαφικά γεγονότα ξυπνάει με τη μύτη του στη θέση της και σε άψογη κατάσταση.Στην εισαγωγή του στην έκδοση του Οxford University Ρress, ο Ρίτσαρντ Πις σημειώνει ότι ο τίτλος του διηγήματος του Γκόγκολ στα ρωσικά («Νos») είναι το αντίστροφο της ρωσικής λέξης «όνειρο» («Son»). Και πράγματι, σε μια πρώιμη εκδοχή της ιστορίας, ο Κοβάλεφ στο τέλος ξυπνούσε και συνειδητοποιούσε ότι όλη αυτή η περιπέτεια δεν ήταν παρά ένας εφιάλτης.
Στην ουσία πρόκειται για μια ανηλεή κριτική του τσαρικού καθεστώτος και της κρατικής γραφειοκρατίας, κυρίαρχο στοιχείο της οποίας παραμένει η σάτιρα και το ανηλεές χιούμορ, γι’ αυτό και η Μύτη υπήρξε το πιο λογοκριμένο έργο του Γκόγκολ από την τσαρική λογοκρισία.
Ο Εδουάρδος Τρένκομ περιδιαβαίνει στη ζωή στηριζόμενος στην έμπειρη μύτη του προκειμένου να μετατρέψει το οικογενειακό τυροπωλείο στο πιο διάσημο όλης της Αγγλιας. Όμως ο κόσμος έρχεται τα πάνω-κάτω όταν πέφτει τυχαία πάνω σε ένα κουτί με οικογενειακά έγγραφα. Προς μεγάλη του φρίκη, ο Εδουάρδος ανακαλύπτει πως εννέα προηγούμενες γενιές της οικογενείας βρήκαν άδοξο και μυστηριώδες τέλος εξαιτίας της μύτης τους, σε κάποιο σκοτεινό γεγονός της ελληνικής ιστορίας.
Δηλητήριο που προοριζόταν για το Λόρδο Βύρωνα στο Μεσολόγγι, Γερμανοί κομάντος στο Άγιο Όρος, αλλά και δηλητηριασμένο τυρί εξολοθρεύουν έναν έναν τους περήφανους απογόνους των Τρένκομ. Όταν ερευνά περισσότερο την υπόθεση, ο Εδουάρδος βρίσκεται παγιδευμένος σ’ένα βυζαντινό γρίφο που μοιάζει να μην έχει προφανή λύση. Παγιδευμε΄νη ανάμεσα σε τρελούς, σε κακούς και σ’ένα τυρί για το οποίο αξίζει να πεθάνει κανείς, η μύτη του Εδουάρδου Τρένκομ πρέπει να πα΄ρει μια απόφαση – και για τις προηγούμενες γενιές η απόφαση αυτή αποδείχθηκε καταστροφικά λανθασμένη.
Ένα έξυπνο και πρωτότυπο μυθιστόρημα για την τραγική μοίρα μιας οικογένειας μέσα στους αιώνες, γεμάτο απολαυστικές ποικιλίες τυριού και άφθονη ελληνική ιστορία.